Περάσανε χρόνια πολλά από τότε που καθόσουν σε εκείνο το τελευταίο θρανίο και παρακολουθούσες σιωπηλός το μάθημα. Σπάνια σήκωνες χέρι, και πολύ αργότερα κατάλαβα ότι μάλλον δεν ήθελες να μοιραστείς τις σκέψεις σου μαζί μας. Σε θυμάμαι από τότε, άριστος μαθητής, άριστος χαρακτήρας κι οι απόψεις σου ήταν πάντα πέρα από το δικό μας «κανονικό». Δεν σου είπα τότε να προσέχεις και τώρα που βλέπω την πρόοδό σου νιώθω την ανάγκη να στο πω. Να προσέχεις, αγόρι μου.
Δεν ήρθες σε αυτόν τον κόσμο για να τον σώσεις μα για να τον ζήσεις. Μην περιμένεις με τις δικές σου τις φωνές και διαμαρτυρίες να αλλάξεις κάτι. Πόσο νομίζεις ότι θα καθαρίσεις έναν βούρκο; Χρειάζονται πολλοί τόνοι καθαρού νερού και πολλά χέρια για να τον κουβαλήσουν και σήμερα δεν υπάρχει τίποτα από τα δύο.
Μην διαμαρτύρεσαι και μην ταράζεις τα ήρεμα νερά γιατί σχεδόν πάντα βγάζουν στην επιφάνειά τους λάσπη κι αυτό δεν αρέσει σε κανέναν. Όλοι αρέσκονται στο να βλέπουν μόνο το επιφανειακό καθαρό νερό και προσπαθούν να πείσουν τον εαυτό τους ότι δεν υπάρχει λάσπη. Εάν τη βγάλεις εσύ στην επιφάνεια θα θεωρηθείς φταίχτης, θα κατηγορηθείς, θα σε λιθοβολήσουν και στο τέλος θα σε αναγκάσουν να παραδεχτείς ότι πράγματι όλα είναι καθαρά κι όμορφα.
Μην αλλάξεις τη διαδρομή της ζωής σου, δουλειά-σπίτι, σπίτι-δουλειά. Αυτός ο δρόμος είναι η ασφάλειά σου. Αυτόν έμαθες. Άλλωστε γι αυτόν τον δρόμο κοπίασες όλα σου τα χρόνια. Μην ενδιαφερθείς να μάθεις τι υπάρχει πιο πέρα. Για ποιο λόγο άλλωστε; Εάν βρεις πιο όμορφους δρόμους, τότε θα λυπηθείς και θα απογοητευθείς γι' αυτόν που ακολουθούσες τόσο καιρό. Εάν βρεις πιο άσχημους και κακοτράχαλους δρόμους, τότε θα πεις ότι ήταν χάσιμο χρόνου. Άρα, ποιος ο λόγος;
Πρόσεχε, λοιπόν, παιδί μου και το σπουδαιότερο … μην αντιδράς.
Μα τι σου λέω; Πώς είναι δυνατόν να συμβουλεύω έτσι έναν νέο άνθρωπο; Έναν δικό μου μαθητή; Εγώ άλλα πράγματα σας μάθαινα... Μέσα στην τάξη διαβάζαμε Καβάφη «σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι να πούνε» και τώρα ήρθε η ώρα να πεις εσύ το δικό σου. Σκέψου το καλό και το δίκαιο κι αποφάσισε. Πάντα σας έλεγα ότι η σκέψη μας πρέπει να είναι στραμμένη μόνο προς το καλό και το δίκαιο.
Συζητούσαμε για τον δαίμονα της λευτεριάς του Καζαντζάκη («η λευτεριά δεν έρχεται όχι απόξω, μα δαίμονας εντός μας και μας τρώει») και στις εθνικές γιορτές καμαρώναμε για τους «δαιμονισμένους» προγόνους μας. Μια φορά με ρώτησες γιατί ονομάστηκε «ύμνος εις την ελευθερίαν» κι όχι «ποίημα». «Μα την ελευθερία δεν την απαγγέλεις, την υμνείς» σου απάντησα. Πάλεψε, λοιπόν, τώρα για τη δική σου ελευθερία, με τους δικούς σου τρόπους. Μην σιωπάς, γιατί η φωνή σου, που είναι δυνατότερη από της δικής μου γενιάς, μπορεί να ακουστεί πιο πέρα. Μπορεί να σε ακούσουν ακόμη κι αυτοί που έχουν κλείσει τα αυτιά τους. Τέτοια δύναμη έχεις μέσα σου. Πίστεψέ την, παιδί μου.
Θυμάσαι τι έλεγε το Σικελιανός; «Ομπρός, παιδιά, και δεν βολεί μονάχος του να ανέβει ο ήλιος. Σπρώχτε με γόνα και με στήθος, να τον βγάλουμε από τη λάσπη». Σήκω, ξεσήκωσε κι άλλους να ταράξετε τα λιμνάζοντα ύδατα, γιατί όσο μένουν στάσιμα, μόνο βρωμιά μαζεύουν κι αυτή γεννά αρρώστιες στο κορμί και στη ψυχή. Μια ψυχή που φυλακίζεται, τρομάζει, καθοδηγείται και στο τέλος συνηθίζει τη δυσωδία. Κι αν γίνει αυτό, κανείς δεν θα μπορεί να βοηθήσει γιατί όπως αναρωτιέται κι ο Λουντέμης «το άπλυτο κορμί το πλένεις. Καθαρίζει. Η βρώμικη ψυχή πώς πλένεται;»
Έχω πίστη σε σένα παιδί μου!
